Kati Atyer

‘Kati Atyer’ , acholi voor ‘Breaking the Silence’.Dat is de titel van de voorstelling geworden. Die kozen we met z’n allen uit een lange lijst die vooral bestond uit titels die aangaven dat de kinderen weliswaar de oorlog niet willen ‘vergeten’ maar vooral willen focussen op de problemen die ze NU tegenkomen in hun leven en de uitdagingen die hun directe toekomst biedt. Ze vinden dat de gemeenschap zich lang genoeg heeft ‘verscholen’ achter het excuus dat de oorlog de oorzaak is van alle problemen en ze roepen de mensen in Gulu en de overheid op om de problemen van de jeugd aan te pakken; zorg te dragen voor goede studie mogelijkheden voor iedereen; huiselijk geweld te voorkomen en bestraffen; te zorgen voor werk en andere manieren om jongeren zicht op een zelfstandig bestaan te geven. Niet langer willen ze alleen maar luisteren naar de verhalen en de goede raad van de ouderen. Ze willen dat hun stem ook wordt gehoord en dat ze een bijdrage aan de maatschappij kunnen leveren.

De stilte verbreken. Dat heeft voor mij ook nog een andere inhoud. Voor de documentaire die we over dit project maken heb ik in de afgelopen dagen een aantal jongeren geïnterviewd en wat me opviel was dat vooral op de vraag ‘ hoe heeft de recente geschiedenis van Noord Oeganda jouw leven beïnvloed’ veel jongeren terughoudend reageren. Het is mij duidelijk dat elke deelnemer hier een ‘verhaal’ heeft maar de meesten blijven vaag daarover of hullen zich in stilzwijgen. Misschien omdat ze vinden dat hun verhaal in het niet valt bij dat van vele anderen of omdat ze hebben ervaren dat niemand op hun verhaal zit te wachten, omdat men te veel met zijn eigen verhaal bezig is. Ook lijkt me de cultuur van Noord Oeganda er niet één van grote individuele vrijheid en openheid, nee eerder het tegendeel. Maar ook moet het voor veel mensen hier moeilijk te verteren zijn dat ze het slachtoffer zijn geworden van hun eigen rebellenleger. Joseph Kony, een lokale leider die aanvankelijk veel steun kreeg van zijn mede Acholi in zijn strijd tegen de centrale regering maar zich zo ernstig te buiten ging aan wreedheden tegen eenieder die zich kritisch opstelde of niet met hem mee wilde vechten dat zijn stamgenoten zich uiteindelijk tegen hem keerden, nadat honderdduizenden door hem waren vermoord, verjaagd, verminkt of ontvoert. Angst, schaamte, verdriet en verwarring; ze strijden bij de meeste mensen om voorrang. Te vergelijken misschien met wat de Europeanen en met name de Duitsers ondervonden na de tweede wereldoorlog. De aanvankelijke overtuiging in het eigen gelijk die omslaat in verbijstering over het eigen falen en ongeloof over alles wat gebeurde. Europeanen hebben er ook twee generaties over gedaan om elkaar weer recht in de ogen te kijken en ook hier gaat het nog heel lang duren.