Het Werkt!

We zijn op weg naar Gulu. Noord Oeganda en een nieuw Cre8 project. Ik ben voorlopig, samen met Janneke en Anneke, een paar dagen in Kisumu neergestreken om daar Moses en Alphonce te ontmoeten. Moses om zijn verdere studieplannen te bespreken en Alphonce om een aantal zaken te bespreken voor het komende project en de daaruit voortvloeiende beschrijving van de Cre8 manual. Na aankomst in Nairobi, afgelopen donderdag avond, zijn we, samen met de collega’s van Yaden, voor een bliksembezoek doorgereden naar Moshi, waar vorig jaar het Amka project plaatsvond. De deelnemers van het 2010 project hadden in Juni hun eigen Cre8 week georganiseerd en in vier dagen een show gemaakt met gebruik van de Cre8 aanpak. Wij waren benieuwd naar de resultaten en hoe het ze na een jaar verging.

Hoewel de communicatie met de medewerkers van Mkombozi, het centrum met wie we tijdens het project hadden samengewerkt, moeizaam verliep en we tot op het laatste moment niet wisten of een bezoek zinvol zou zijn (waren alle jongeren er?, was er niet iets anders gepland?), werden we, eenmaal in Moshi, zeer aangenaam verrast. Niet alleen waren bijna alle jongeren van het project aanwezig, ook hadden ze een mooie programma voor ons samengesteld waarin we ruimte hadden om een aantal workshops te doen waaronder workshops door de peer-educators van de groep. Er waren uit het project van 2009 – 2010 een aantal jongeren naar voren gekomen die opvielen door hun artistieke en didactische talenten en die hadden het opgenomen om de Cre8 week te organiseren, samen met de acrobatiek docent die de groep in het afgelopen jaar had begeleid; Eddie Rahmadanie. Het werden twee inspirerende dagen. Duidelijk werd dat de jongeren nu heel goed in staat zijn om zelf een voorstelling te maken. Inhoud, de overgangen tussen dans, muziek en spel en de eenvoudige maar doeltreffende aankleding waren heel goed gedaan. Natuurlijk viel er nog wel wat te verbeteren maar wij waren allemaal heel erg onder de indruk van wat ze in slechts vier dagen in elkaar hadden gezet.

Nog verrassender en hartverwarmend was dat een aantal jongeren zich enorm had ontwikkeld in het afgelopen jaar. Jongeren die eerst op de achtergrond bleven, niet heel actief participeerden, vielen me opeens op. Omdat ze een veel sterkere aanwezigheid op het toneel hadden dan ervoor, omdat ze heel actief waren in de organisatie van het geheel of omdat er duidelijk iets met ze was gebeurd waardoor ik ze opeens duidelijk zag. Alsof er een sluier van ze af was getrokken. Laat ik een voorbeeld noemen. Één van de jongens die in Moshi op straat leven, bleef vorig jaar nogal op de achtergrond. Het was moeilijk om met hem in contact te komen, hij keek je nooit aan, sprak nooit en als hij sprak of ‘rapte’ dan was dat bijna op fluistertoon. Wel was hij nogal agressief naar andere deelnemers en op de tweede dag van het project kwam hij met een enorme snee in zijn hand naar het centrum, opgelopen bij een gevecht op straat de voorgaande nacht. Kortom hij was er, maar eigenlijk ook niet. Hij kwam vorig jaar, de dag voor de hele groep vertrok naar Bagamoyo voor een optreden op het festival, naar me toe en in zijn beste Engels maakte hij me duidelijk dat hij niet mee wilde. Na enig doorvragen en de hulp van een andere jongen die iets meer Engels sprak werd me duidelijk dat de reden daarvoor was dat hij geen kleren had. Stel je voor, je gaat naar een vreemde stad, om op te treden op en groot jeugdfestival en iedereen weet dat je een ‘straat’ jongere bent. Dat is tot daar aan toe, maar dat ze het dan ook nog aan je kunt zien, omdat je de kleren draagt die je al maanden op straat hebt aangehad…… Hij schaamde zich genoeg om het vooruitzicht van een mooi avontuur er voor op te geven. Mkombozi zorgde voor een set nieuwe kleren. Ik heb zelden een gelukkiger gezicht gezien. Voor het eerst in die weken keek hij me recht in de ogen terwijl hij me bedankte. Maar nu, een jaar later, hij was nog steeds van de partij, was het een heel andere jongen geworden. Toen na de workshops tijd werd ingeruimd om ideeën en ervaringen uit te wisselen was hij de eerste die het woord vroeg. Hij stond midden op het pleintje waar de workshops werden gegeven, stond rechtop, sprak luid genoeg om voor iedereen verstaanbaar te zijn en keek me recht in de ogen om me te bedanken en vertelde aan iedereen hoe hij was veranderd en hoe het project en de hulp van Mkombozi hem meer zelfvertrouwen had gegeven en dat hij veel plezier had aan het werken met de andere jongeren en het muziek maken. Ik was ontzettend geroerd. Zelfs nu ik opschrijf springen de tranen weer in mijn ogen. Hoe moeilijk ik het ook vind om vanuit Amsterdam de coördinatie te doen van de projecten in verre Oost Afrikaanse steden en dorpen. Hoe ingewikkeld het ook kan zijn om een team aan te sturen dat uit vele culturen bestaat en hoe zwaar het me vaak valt om dat alles te doen in mijn vrije tijd. Al was alles voor deze ervaring, deze jongen….. het was het waard.